İSLAM

“İslam” nədir?

Niyə “İslam”?

“İslam” sözü istifadə olunmasına görə iki mənadan gəlir:

1. Salamat olma, salamata yetişmə.

2. Təslim olmaq...

İslamı anlamaq üçün əvvəlcə “HZ. Məhəmməd Nəyi OXUDU” adlı kitabımızda bəhs etdiyimiz şəkildə “İqra” - “Oxu” deyə başlayan ilk ayələrin mənasını başa düşmək lazımdır. Bundan sonra, İslamın nə olduğunu anlamaq daha asan olar.

Nə üçün İslam?

“İslam”, salamat olma, salamata yetişmə, “salam” adı mənasının sizdə açığa çıxması anlamındadır!.

“Allah”ın “salam” adının mənası ortaya çıxdığı zaman İnsan, bir sıra ilahi adların mənası ilə təhəqqüq edərək “Cənnət həyatı” dediyimiz həyata keçər.

Bax, bunun üçündür İslam, bunun üçün təslim olmaq!

“DOĞRUSU, ALLAH YANINDA DİN İSLAMDIR” (3/19) deyir, Quran!...

Din, “ALLAH Hökmləri”nin hamısı, “ALLAH Nizamı”, “ALLAH Sistemi”dir!...

Buradakı ilahi sistem və ilahi nizam anlayışlarını səhv başa düşməyək!... Bəşəri nizamlarla, sosial-siyasi qaydalarla, siyasi rejimlərlə buradakı nizam sözünü qarışdırmayaq.

“ALLAH SİSTEMI” dediyimiz zaman hadisəni söz şəkli, şəriət tərəfi ilə də ələ almayaq!...

Bu elə nizamdır ki, Quran bir çox yerində bizə bu sistemin hər zərrədə HƏR AN qüvvədə olduğunu vurğulayır:

“VƏ LƏN TƏCIDƏ LI SÜNNƏTİLLAHİ TƏBDİLA” (48/23).

“ALLAHIN YARATMA SİSTEMİNDƏ ƏSLA DƏYİŞMƏ-YENİLƏNMƏ OLMAZ”

ayəsi bu ümumi nizamı və sistemi nəql edir.

Yəni, istər bitki, istər heyvan, istər İnsan, istər mələk, istərsə də cin olsun, bütün varlıqlar bu ümumi sistem daxilində öz var olma qayələrinə uyğun olaraq vəzifələrini yerinə yetirirlər!..

“DOĞRUSU, ALLAH YANINDA DİN İSLAMDIR” (3/19)

ayəsində də işarə edilən məna bütün varlıqların bu “təbii və məcburi təslimiyyəti”dir...Yəni, başqa bir ifadə ilə:

“Kainat bütün içindəkiləri ilə “ALLAH”a təslim halındadır”!..

QƏTİ OLARAQ, BÜTÜN VARLIQLAR ALLAHA TƏSLİMDİR Kİ, SISTEMDİR! BU HƏQİQƏT, DİNDİR!..

Var olan heç bir varlıq, həqiqəti etibarilə, “ALLAH”a üsyan edə bilməz, asi ola bilməz.

İblisin “Allah”a üsyanı da əzəli vəzifəsi və var olma proqramının nəticəsidir!... Çünki, var olma mərtəbələrində bir çox varlıqların öz vəzifələrini yerinə yetirmələri və ya imtahana çəkilmələri cinlər vasitəsilə olacaq.

Əgər, İblisin o üsyan dediyimiz halı olmasa, nə Adəm cənnət həyatından ayrı düşər, nə İnsanlar cismani bədənin gətirdiyi sıxıntı və çətinliklərə düşər, nə də İnsanların keçmişdəki cənnət halından çox irəlidə olan özlərindəki ilahi gücü ortaya çıxarma işləri var olardı!...

Çünki, onsuz da Adəm cənnət həyatı zamanı bu gün qarşıya qoyduğumuz, istədiyimiz şeylərin bir qisminə sahib idi... Yəni, o bir qisim ilahi güclərlə təhəqqüq edirdi!.

Cənnətdə hər kəsin hər istədiyi olacaq!.

Adəmin də cənnətdə hər istədiyi o dəqiqə olardı!.

Ancaq, bu fərqlə ki...

Adəm Əleyhissəlam yer üzündə yaradılmışdı!...

“YER ÜZÜNDƏ BİR XƏLİFƏ MEYDANA GƏTİRƏCƏYƏM”... (2/30).

 

ayəsi də, Onun yer üzündə var olmasının açıq-aydın isbatıdır!..

Bizim kimi bir cismani bədəni mövcud idi!... Bu səbəblə də olduğu yerə “yer üzü cənnəti” deyilirdi!.

Ancaq, yer üzündə yaşamasına baxmayaraq, bizim bu gün əldə edə bilmədiyimiz bir çox istəklərini həyata keçirə bilirdi...

Çünki, özündəki ilahi güclərin aşkara çıxmasına mane olan “VƏHM” duyğusu əmələ gəlməmişdi!..

“VƏHM” duyğusu İnsanda mövcud olan ən böyük şər qüvvədir!.

Var olmayan və ya var olması mümkün olmayan şeyləri imkan daxilində göstərərək sanki, şüuru əsir edir!.. Bütün qorxuların, əndişələrin, sıxıntıların kökündə “vəhm” durur!..

“Neqativ var sayılma” deyə müasir dilimizə çevirə biləcəyimiz bu deyilişin İnsan həyatındakı yeri heç kimin təxmin edə bilməyəcəyi qədər böyükdür!...

Əgər İnsan “VƏHM” duyğusunu nəzarət altına ala bilsə, həyatı bir növ cənnət həyatına dönər... Əksinə, İnsan “vəhminin” əsiri olarsa, artıq həyatı bir cəhənnəmdir!.

Var olmayanı var sandıran, var olanı da görməzliyə vurduran qüvvədir, “VƏHM”!...

İnsan, “VƏHM” hökmu altına girməyən ağılla hər hansı bir şey düşünüb, o şeyi etməyə qərar versə və bu xüsusda da əzmli olsa, normal şərtlərə görə mümkün olmayan o şeyi mümkün edə bilər!..

Sanki, bir cismani bədəni yoxmuş kimi müstəqil həyat sürə bilər... Sanki, cənnətdə imiş kimi!...

Bax, yer üzündə yaradılan Adəm Əleyhissəlam da, “VƏHM” duyğusunu dadmadan yaşadığı üçün olduğu mühit “yer üzü cənnəti” kimi adlandırılırdı..

Həqiqəti etibarilə, bu gördüyümüz, içində yaşadığımız nizam ilahi hökmün aşkara çıxdığı bir nizamdır.

Kainat və kainat içindəki hər fərd...

Diqqət edin, xüsusilə, burada “fərd” sözü üzərində dayanılası bir sözdür. Çünki, İnsan, mələk, cin, heyvan, bitki hamısı fərd sözünün içinə girir...

Bəli, hər fərd, həqiqi mənası ilə “Allah”a qulluq halındadır. İnsanlar və cinlər üçün onsuz da bu, Quranda çox açıq və aydın vurğulanmışdır.

“MƏN İNSİ VƏ CİNNİ YALNIZ MƏNƏ QULLUQ ETMƏLƏRİ ÜÇÜN YARATDIM”!. (51/56)

Allahın bir qayə üçün yaratdığının o qayəyə xidmət etməməsi mümkün deyil!... Ola bilməz!.

Diqqət edin, buradakı ayədə heç bir məhdudlaşdırma yoxdur!...

“Möminləri qulluq etsinlər deyə yaratdım” demir!... “Yalnız İnsanları....” da demir!...

“Cinləri də...” deyir.

“Cinləri də...” dediyi zaman, “şeytan və iblis” tövsifləri ilə nəql edilən bütün cinlər də bunun içinə girir!..

Mələklər, onsuz da mütləq qulluq halındadır!... Bütün mələklər təbii olaraq ALLAH hökmlərinin zəruriliyini həyata keçirir, yerinə yetirir.. Onlar üçün onsuz da mübahisə yoxdur.

“İnsanlar və cinlər” üçün, əcəba qulluğu yerinə yetirirmi, yetirmirmi mübahisəsi vardır!. Halbuki, bu mübahisə də əbəsdir!.

Qurani-Kərimdə ayə var!.

Ayəyə görə, “İNS” və “CİN” növlərinin hamısı da istisnasız və məhdudiyyətsiz olaraq “Allah”a qulluq etmələri üçün yaradılmışdır.

“Allah” bir nəsnəni, bir fərdi hansı iş üçün yaratmışsa, o fərd yaradılış qayəsinin gərəyini mütləq, olduğu kimi yerinə yetirəcəkdir!. Bunda heç bir tərəddüd yoxdur!.

Bax buna görə də, ALLAH muradına uyğun olaraq yaradılan bütün varlıqlar, “Allah”ın diləyinə uyğun olaraq lazımi hərəkətləri ortaya qoyurlar.

Bu “Din”dir və “İslam”dır.

Ona görə də, ayədə:

“DOĞRUSU, ALLAH YANINDA DİN İSLAMDIR” (3/19)

deyilmişdir.

Bundan başqa, vurğulanmışdır ki:

“İSLAMIN XARİCİNDƏ DİN AXTARANLARDAN BU, QƏBUL EDİLMƏZ”!.. (3/85).

“ALLAH KİMİN ANLAYIŞINI İSLAMI ANLAMAQ ÜZRƏ AÇARSA, BU ONA RƏBBİNDƏN BİR NURDUR” (39/22).

Bəli, “İslam”ı həqiqi mənası ilə qavraya bilmək son dərəcə böyük və əhəmiyyətli bir işdir ki, Rəbbindən özündə aşkara çıxan bu “NUR” yəni, həqiqəti fərq etmək – qavrama gücü İnsanı kosmik sistemi tanıma nöqtəsinə çatdırır!..

Indi biz ayələri başa düşmək üçün incələrkən, ilkin olaraq bunun üzərində çox duracağıq... Ayənin əvvəlində və sonunda hər hansı bir məhdudiyyət, bir istisna var, yoxsa yox?... ilkin olaraq buna diqqət yetirəcəyik!.

Məsələn:

“BİZ YER ÜZÜNDƏ İNSANI XƏLİFƏ OLARAQ MEYDANA GƏTİRDİK.”

deyərkən İnsanın xəlifəliyini “yer üzü” ilə məhdudlaşdırır!. Yer üzündə xəlifə!.. Burada bir məhdudiyyət var!.

Amma, “Doğrusu, Allah yanında DİN İslamdır” deyərkən, orada bir məhdudiyyət, bir qeyd yoxdur... Yəni, dünyada və ya filan qalaktikada demir!..

Harda?...

Dünyada da!. Dünyanın içində olduğu günəş sistemində də!. Digər qalaktikalarda da!.

Bütün kainatda yəni, bu Kainatın bütün quruluşunda, hər zərrədə, hər nöqtədə bütün varlıqlar Allaha təslimdirlər!. Burada qəti olaraq bax, bunu vurğulayır!.

Yalnız burada gözdən qaçırmamamız lazım olan məqam budur:

“Bütün varlıqlar Allaha təslim olmuş vəziyyətdədirlər” deyərkən, fərdlər öz müstəqil iradələri ilə “Allah”a təslim olmuş deyildir!..

Fərd, “FİTRƏTİ İLƏ” yəni, var olma şəkli və proqramı ilə Allaha təslim olaraq yaradılmışdır, onsuz da!...

Fərd, Allahın yanında, onun diləməsinə uyğun olaraq meydana gətirilmişdir, Allah tərəfindən...

“FİTRƏTİ İLƏ” meydana gətirildiyi üçün də, təslim olmuş vəziyyətdədir!. Yəni, fərdin təslimiyyəti, “Allaha təslim olma halı” dediyimiz, içində olduğu hal, var olmasından yəni, “fitrət”indən meydana gəlir, avtomatik!...

Quruluşundan, nüvəsindən, kökündən meydana gəlir!..

Bax bunu izaha görə, Hz. Rəsulullah:

“Hər doğulan uşaq İslam FİTRƏTİ üzrə doğulur”

demişdir^[1].

Hadisəyə səthi baxanlar deyir ki, “müsəlmanlığı qəbula istedadlı olaraq doğulur, hər doğulan uşaq”!.

Xeyr! Hadisəni yalnız “müsəlmanlıq”la məhdudlaşdıraraq dar mənada ələ almayaq!.

Hər doğulan uşaq ki, bunu körpə deyə də və ya geniş əhatəli olaraq kainatda var olan hər varlıq deyə də anlamaq mümkündur... İslam FİTRƏTİ üzrə doğulur, yəni İslam kəlməsinin açıqladığı mənada proqramlanmış olaraq meydana gəlir.

Belə ki, başqa bir ayə:

“DE Kİ, HƏR BİRİ DƏ ÖZ (SAQİLƏLƏRİ) VAROLMA PROQRAMLARINA GÖRƏ HƏRƏKƏT EDƏRLƏR!.” (17/84).

Ayədə verilən “SAQİLƏ”, daha əvvəlcə izah etdiyimiz “FİTRƏTİN təşkil etdiyi proqramın istiqaməti” mənasındadır..

Bax bu məqam, “İslam”ı açıqlar.

Yəni, var olan bütün fərdlər:

“DOĞRUSU, ALLAH YANINDA DİN İSLAMDIR” (3/19)

hökmunə görə meydana gəlmişdir.

Odur ki, “İslam”, dünyada yalnız müəyyən bir qövmün və ya İnsan kütləsinin dini deyil, kainatda keçərli olan nizam, ilahi nizamdır!.

Əgər, bunu başa düşə bildiksə, artıq “İslam”ı dar mənada, yalnız müəyyən ölçülərlə, şəkillərlə qeyd etməyək!.

“İslam”, “Allah”ın dilədiyi mənaları ortaya çıxartmaq üçün kainatda mövcud olan bütün fərdləri öz elmi ilə, elmindən dilədiyi tərkib və xüsusiyyətlərlə, dolayısı ilə özünə “TƏSLİM” bir halda xəlq etməsi və fərdlərin də bu qayəyə uyğun davranışları təbii olaraq ortaya çıxartmalarıdır.

Belə olduqda bir İnsanın “İslam”ı fərq və qəbul etməsinin təbii nəticəsi kimi nə etmək lazımdır?